Yaşlı Sağlık Hizmeti
Ülkemizde yaşlı sağlık hizmeti kapsamında uygulanan
model kurumsal yatılı bakım hizmetleridir. Bu kapsamda 3 farklı model hizmette
sunulur. Bu hizmetler yaşlı bakım ve rehabilitasyon merkezi, huzurevi ve yaşlı
yaşam evleridir. Ülkemizde engelli ve 65 yaşın üstünde olan yaşlılar için yaşlılık
aylığı ödenmektedir. Evde bakım ve evde yaşlıya bakım destek hizmetleri yeni
bir sağlık ve sosyal bakım hizmetidir. Bu hizmetler henüz sosyal güvenlik
sistemi içerisinde yer almamaktadır. Bu yüzden çok yaygın değildir. Bu
hizmetler belediyeler tarafından sınırlı bir şekilde verilmektedir.
Yaşlı sağlık hizmeti kapsamında yaşlılara verilen
sağlık ve bakım hizmetlerinin verimli, etkili, hakkaniyet ve adil olarak
sunulması zorunluluktur. Sağlık hizmetleri mutlaka karşılanması zorunlu olan
ihtiyaçlardan birisidir. Önleyici ve koruyucu sağlık hizmetlerinin ekonomik ve
kolay olması oldukça önemlidir.
Sağlık bakanlığı tarafından evde sağlık hizmetleri
uygulamaları kapsamında sadece sağlık hizmeti verilir. Bu hizmet sosyal bakım
ve diğer destek hizmetlerini kapsamaz.
Bununla birlikte, yaşlıların karşılaştığı sorunlar bireyselliğin yanı
sıra toplumun tüm kesimlerini etkilemektedir. Nüfusun yaşlanması ile birlikte
toplumda ekonomik, psikolojik ve sosyal sorunlar ortaya çıkar. Yaşlılara
sunulan sağlık hizmetleri, sivil toplum kamu kurumları ve özel kurumlar
tarafından yürütülür. Sosyal güvenlik sistemi kapsamında yaşlılara belirli bir
oranda maddi yardım sağlanır. Ülkemizde yaşlılara sağlık ve bakım hizmetlerinin
sunulan kuruluşlar şunlardır:
- Huzurevleri
- Yaşlı
hizmetleri merkezleri
- Evde
bakım hizmetleri
- Yaşlı
yaşam evleri
- Yaşlı
bakım ve rehabilitasyon merkezleri
- Huzurevi
yaşlı bakım merkezleri
- Palyatif
bakım merkezleri
- Evde
sağlık hizmetleridir
Yaşlı bakım ve rehabilitasyon merkezleri 60 yaş üzerinde
olan ve sosyal ve ekonomik yönden fakir olan zihinsel, fiziksel ruhsal
özellikleri sebebiyle bakıma, korunmaya, yardıma muhtaç olan kişilerin huzurlu
bir ortamda bakılması, korunmasıdır. Psikolojik ve sosyal gereksinimlerinin
karşılanması amacıyla kurulan yerlerdir. Yaşlılara evde bakım hizmetleri
çoğunlukla özel hastaneler, yerel yönetimler, özel evde bakım merkezleri ve
kamu hastaneleri tarafından sunulan bir hizmettir. Evde bakım hizmetleri daha
ileri yaş grubundaki yaşlılara sunulan hizmetlerdir.
Huzurevi yaşlı bakım merkezleri özel bakım merkezleridir. 24
saat boyunca yatılı hizmet veren ve en az 20 kapasiteli olarak kurulmuş olan
sosyal hizmet kuruluşları olarak hizmet vermektedir. Bunların dışında palyatif
bakım merkezleri vardır. Palyatif bakım merkezleri, sağlık bakanlığı ve bağlı
kuruluşları, belediye, üniversite, özel sağlık kuruluşlarına bağlı olarak
hizmetlerini vermektedir.
Huzurevleri
Huzurevleri, ekonomik ve sosyal açıdan fakirlik içerisinde
bulunan yaşlıların huzurlu bir şekilde yaşayabilmeleri ve yaşamlarını
sürdürebilmelerini sağlar. Huzurevleri yaşlıların hem ruhsal hem de fiziksel
sağlık durumlarını korumaktadır. Bununla
birlikte Huzur evleri, yaşlıların sosyal ilişkilerinin yükseltilmesini sağlamak
amacıyla kurulmuştur.
Huzurevlerinde yaşlılara en iyi yaşlı sağlık hizmeti
verilmesi amaçlanmaktadır. Huzurevlerinin temel prensibi yaşlılara sevgi ve
şefkat dolu bir hizmet vermektir. Huzurevleri kurumları, yaşlıların banyo,
yemek, ilaç takibini yapmanın yanı sıra fizik tedavi hizmetleri de vermektedir.
Huzurevi hizmetleri kapsamında yaşlıların ihtiyaçlarına yönelik hizmetler de
sunulmaktadır. Uzman nöroloji, psikiyatri, dahiliye, kardiyoloji ve ortopedi
hekimlerince yaşlıların periyodik muayeneleri düzenli olarak özel bir şekilde
huzurevlerinde yapılır. Huzurevleri hizmetleri profesyonel bir kadro ve tam
teşekküllü olarak yaşlıların hem beden hem de ruhlarına hitap ederek bakım
hizmetlerini sunmaktadır.
Huzurevinde Yaşam Koşulları
Huzurevlerinde birçok sağlık hizmeti verilmektedir.
Huzurevlerinin birçoğunda ateş ölçme, tansiyon ölçme, saatinde ilaç almaya
yardımcı olmak gibi çeşitli sağlık hizmetleri verilir. Gerekli görüldüğünde
yaşlılar hastaneye götürülür. Bununla birlikte yaşlıların ve huzur evinde
düzenli olarak fiziksel muayenesi yapılır.
Ayrıca bazı huzurevlerinde psikolojik danışmanlık hizmeti de
verilir. Huzurevlerinde yaşlıların yatak takımlarının yıkanması, değiştirilmesi
huzurevi personel tarafından yapılmaktadır. Yaşlı sağlık hizmeti
kapsamında yaşlıların çamaşırları huzurevi çamaşır hanesinde yıkanır.
Çamaşırlarını odasında yıkamayı tercih eden yaşlılar da bulunabilir.
Huzurevlerinde yaşlılara yeterli şekilde danışmanlık hizmetleri verilmektedir.
Yeterli sayıda ve sürekli olarak psikolog, hemşire ve hekim bulunduran
huzurevleri de vardır. Huzurevlerinde tansiyon ölçümünü hemşireler yerine
getirir. Fiziksel muayene hekimler tarafından yapılmaktadır. Psikolojik
danışmanlık hizmeti alan yaşlılara bu hizmet huzur evindeki psikologlar
tarafından verilir. Psikoloğun olmadığı huzur evlerinde bu hizmeti huzur evi
hemşiresi verir.
Huzurevlerinde yaşların bakım ve hizmetlerinde temizlik ve
hijyen sağlamak oldukça önemlidir. Odanın ve mekânın temizliği huzurevi
çalışanları tarafından yerine getirilmektedir. Temizlik hizmetlerinin iyi bir
şekilde verilmesi bu konuda huzurevi personelinin özverili davranması gerekir.
Huzurevinde sağlıklı beslenme yaşlılar için oldukça
önemlidir. Yaşlıların istekleri yemeği bulduklarında günlük olarak oldukça
mutlu oldukları gözlemlenmiştir Huzurevlerinde yemek çeşidinin ve seçme olması
oldukça önemlidir. Böylece yaşlılar değişik lezzetler tatmakta ve sağlıklı
beslenmektedirler. Bununla birlikte, yaşlıların beslenmesi huzurevi çalışanları
tarafından yakından takip edilir. Yaşlıların sağlıklarının korunmasına uygun
bir şekilde yemek çıkarılması önemlidir. Aynı zamanda öğün sayısı her yaşlıya
göre değişmesi gerekir. Fakat huzurevlerinde genellikle tek çeşit ve üç öğün
yemek çıkmaktadır.
Huzurevindeki Sosyal Faaliyetler
Huzurevinde yaşlı sağlık hizmeti kapsamında sosyal
etkinlikler oldukça önemlidir. Huzurevlerinin birçoğunda çeşitli sosyal
faaliyetler yapılmaktadır. Sosyal etkinliklerin yaşlılar üzerinde tedavi edici
bir etkisi vardır. Yaşlıların bakımında ve psikolojisinde belirli bir eğitim
almış huzurevi çalışanları çeşitli sosyal aktiviteleri yaşlıların yaşamına renk
katmak, onları eğlendirmek için organize ederler. Ayrıca ileri yaşta olan
yaşlıların içe kapanma, bilinçsel olarak gerileme, işlevsellik gibi yaşama
bağlılığının azalması gibi risklerden korumak için sosyal aktiviteler
yapılmaktadır. Ayrıca yaşlılar ile huzurevi çalışanları arasındaki olumlu
iletişimi sağlamak amacıyla sosyal faaliyetler düzenlenir.
Huzur Evi Çalışanlarının Yaşlılara Karşı Tutumu
Huzurevi personelinin yaşlılara karşı davranışı ve tutumu
oldukça önemlidir. Huzurevi çalışanlarının yaşlılara karşı tutumları,
yaşlıların beklenti, davranış ve isteklerine bağlı olarak şekillenmektedir.
Huzur evlerinde yaşlılara yetecek sayıda huzurevi çalışanın olması gerekir.
Huzurevi yaşlıları ve ailelerinin birçoğu doktor, sosyal
hizmet uzmanı, psikolog, hemşire olan huzurevi çalışanlarının yaşlılarla olan
ilişkilerinden oldukça memnunlardır. Yaşlı sağlık hizmeti kapsamında
huzurevlerinde sosyal hizmet uzmanın olması ve problem çözme yeteneğine sahip,
anlayışlı, özverili, güler yüzlü personelin bulundurulması oldukça önemlidir.
Bununla birlikte, yaşlıların bakımında eğitimli idarecilerin ve yeterli sayıda
personelin olması verilen hizmetlerin kalitesi için gereklidir. Ayrıca yaşlılar
ile huzurevi çalışanları arasındaki ilişki daha kaliteli hale gelir. Bununla
birlikte huzur evinde yaşayan yaşlıların memnuniyetlerini etkileye hizmetler
şunlardır:
- Huzurevi
personelinin verdiği hizmetler
- Huzurevi
personelinin, huzurevinde yaşayan yaşlılara karşı tutumları, davranışları,
anlayışlı, güler yüzlü olması
- Huzurevinde
sosyal hizmet uzmanının olması
- Huzurevinde
hemşirenin, doktorun bulunması
- Huzurevi
personelinin, huzurevi sakinleriyle olumlu ilişkileri
- Huzurevinde
lezzetli ve kaliteli yemeklerin sunulması
- Yaşlının
yaşına ve sağlık durumuna uygun bir beslenmenin sağlanması
- Yaşlılara
verilen yemek miktarının yeterli olması
- Düzenlenen
sosyal aktivitelerin çeşitliliği ve yeterli olması
- Yaşlıların
periyodik olarak sağlık taramasından geçirilmeleri
- Psikolojik
danışmanlık hizmetinin verilmesi
- Yaşlıların
psikologla ilişkileri
Yaşlı sağlık hizmeti kapsamında İdeal bir huzurevinde
yaşlıların beklentisine uygun olan ve mevcutta bulunan fiziksel özellikler şunlardır:
- Huzurevindeki
yemekhanenin temiz ve yeterli olması
- Banyonun
temiz olması
- Huzurevinde
yaşlıların dolaşabileceği şekilde yeşil alanların olması
- Yaşlıların
güvenliğinin sağlanması
- Ziyaretçiler
için oturma ve TV salonunun bulunması
- Yaşlıların
birbirleriyle sohbet edebilecekleri alanların olması,
- Çamaşırhanenin
yeterli sayıda olması
- Huzurevi
tarafından verilen eşyaların kaliteli olması
- Huzurevindeki
yaşlıların aileleriyle birlikte zaman geçirebilecekleri özel mekanların
olması
- Huzurevlerinin
şehir merkezine yakın olması
- Huzurevlerinde
kütüphane bulunması,
- Her
odada telefon, TV ve boz dolabı bulunması,
- Huzurevinde
spor salonlarının bulunması